Spanje heeft een bevolking van meer dan 48 miljoen inwoners, waar verschillende talen worden gesproken, zowel officiële als dialect en vreemde talen, waarvan de laatste voornamelijk onder de migrantenbevolking uit andere landen. Laten we eens kijken naar de officiële talen in Spanje, maar ook dialecten.

Op dit moment bestaan er in Spanje zes officiële talen: het Castiliaans (Spaans), Catalaans, Valenciaans, Galicisch, Baskisch en Aranees. De dominante taal is het Castiliaans dat volgens de laatste gegevens door 98,9% van de totale bevolking van Spanje wordt gesproken als eerste of tweede taal. Daarna volgen het Catalaans (17,5%), Galicisch (6,2%), Valenciaans (5,8%) en Baskisch (1,26%).

Het Spaans of Castiliaans bestaat niet alleen in Spanje, het is een levende taal en een van de meest gesproken talen wereldwijd, door 580 miljoen mensen over de hele wereld, wat 7,6% van de bevolking volgens het Instituto Cervantes is. Deze zes talen zijn officieel in Spanje:

Spaans of Castiliaans

Het Castiliaans is de overheersende taal en de enige die gemeenschappelijk wordt gebruikt in alle regio’s van het land. Tegenwoordig wordt het Castiliaans gebruikt als de officiële taal in alle openbare aanduidingen, overheidsinstellingen en het onderwijs. In Spanje wordt de Spaanse taal aangeduid als Castiliaans. Het woord ‘Castiliaans’ komt uit de provincie Castilië in het centrum van Spanje, een gebied dat in de middeleeuwen na de fusie met het Koninkrijk Castilië en León de officiële taal van de staat werd. Als interessant feit wijzen taalkundigen erop dat het Castiliaans een Romaanse taal is die als dialect is ontstaan in Cantabrië en bovendien tussen de 3000 en 4000 Arabische woorden bevat.

Catalaans

Het Catalaans is een andere Romaanse taal die wordt gesproken in Spanje, vooral in Catalonië. Het Catalaans is een van de drie co-officiële talen van Catalonië, samen met het Castiliaans (Spaans) en het Aranees. De Catalaanse taal ontstond tussen de 8e en 10e eeuw in een deel van Noord-Catalonië en Andorra, in de gebieden van het Karolingische rijk die de graafschappen van de Marca Hispánica vormden. In de 12e en 13e eeuw verspreidde het zich naar de rest van Catalonië, het grootste deel van de Valencia regio, de Balearen, La Franja (Aragón), de stad Alghero op Sardinië (Italië) en de regio Carche in Murcia. De taalgrens werd vastgesteld aan het einde van het bewind van Jacobus I.

In 1979 en 1983 werd het Catalaans erkend als een individuele taal in Spanje en werd het de officiële taal van Catalonië. Tot op de dag van vandaag wordt het gesproken op de Balearen, in delen van de Valencia regio in het oosten van Aragón, Zuid-Frankrijk en in Alghero op het Italiaanse eiland Sardinië, hoewel het Catalaans in sommige van deze regio’s aanzienlijke dialectale verschillen vertoont. Naar schatting spreekt 17,5% van de Spaanse bevolking Catalaans en heeft 8,45% het als moedertaal.

Galicisch

Galicië heeft meer dan 2,8 miljoen inwoners. Het geografische gebied waarin de Galicische taal wordt gesproken, omvat de autonome regio Galicië en de westelijke gebieden van Asturië, León en Zamora, evenals drie kleine plaatsen in Extremadura. Het Galicisch is een Romaanse taal en wordt gesproken door bijna 6,2% van de totale bevolking van Spanje. Het Galicisch vertoont veel overeenkomsten met het Portugees; beide talen hebben dezelfde oorsprong. Het vocabulaire en de grammatica zijn zeer vergelijkbaar, maar de uitspraak heeft zich op een andere manier ontwikkeld.

Het Statuut van Autonomie van Galicië, goedgekeurd in 1981, erkent het Galicisch als de eigen taal van Galicië en als mede-officiële taal van de regio, waarbij iedereen het recht heeft om het te kennen en te gebruiken. Tegelijkertijd legt het de verantwoordelijkheid bij de overheidsinstanties voor de normalisatie van het Galicisch in alle domeinen.

Valenciaans

Het Valenciaans of Valenciano is de officiële taal van de autonome regio Valencia. Meer dan 50% van de bevolking van de autonome regio Valencia spreekt Valenciaans en bijna 95% van de totale bevolking begrijpt het. Het Valenciaans is een taal die is afgeleid van het Latijn en die in mindere mate is beïnvloed door verschillende Romaanse talen die werden geïntroduceerd door christelijke herbevolkers tijdens de herovering, en grotendeels door het Mozarabisch. De taal bestaat uit verschillende Romaanse dialecten, afgeleid van het vulgair Latijn en beïnvloed door het Arabisch, die werden gesproken in het voormalige Koninkrijk Valencia, zoals bevestigd door Jaume I bij de vreedzame verovering van de stad.

Baskisch

Het Baskisch is een van de weinige geïsoleerde talen die geen enkele verbinding heeft met andere talen in Europa of enige andere levende taal. De oudste geschreven teksten in het Baskisch dateren uit de 1e eeuw n.Chr. en het Roemeens is de Romaanse taal die er het meest op lijkt, omdat het, net als het Baskisch, naamvallen heeft in de vorm van ’tu’.

Het Baskisch is waarschijnlijk een van de mysterieuste talen ter wereld. De oorsprong ervan is onbekend, evenals die van de sprekers, hoewel veel taalkundigen beweren dat het een belangrijke invloed heeft gehad op de Romaanse talen, daarom de overeenkomsten met het Roemeens. Er zijn echter veel theorieën en geen enkele is bevestigd. Sommige beweren dat de Basken inheems zijn op het Iberisch schiereiland. Anderen spreken van Afro-Aziatische of zelfs Kaukasische wortels, gerelateerd aan Georgiërs en Armeniërs. Slechts 1,26% van de inwoners van Spanje spreekt Baskisch en slechts 0,9% beschouwt het als hun moedertaal.

Aranees

Het Aranees, ook bekend als Occitaans, werd beschouwd als een dialect totdat het Parlement van Catalonië het in 2010 tot mede-officiële taal verklaarde, samen met het Catalaans en het Castiliaans (Spaans). Het is een Romaanse taal die voornamelijk wordt gesproken in de Val d’Aran, in Zuid-Frankrijk, Monaco en enkele delen van Italië. Het Aranees is nauw verwant aan het Catalaans, waarmee het veel taalkundige kenmerken en een gemeenschappelijke oorsprong deelt. In Spanje spreken minder dan 3.000 mensen Aranees, en in heel Europa zijn er slechts anderhalf miljoen sprekers. Deze taal werd voor het eerst gedocumenteerd in de middeleeuwen. Tegenwoordig wordt het Aranees op alle niveaus van het verplichte onderwijs geleerd en wordt het als voertaal gebruikt in de Val d’Aran, in overeenstemming met het Catalaanse Statuut van Autonomie uit 1979.

Dialecten in Spanje

In dit opzicht is een dialect een variatie van de hoofdtaal die lokaal wordt gebruikt of als referentie in een bepaald geografisch gebied. Hier zijn 14 van de dialecten die in Spanje worden gesproken:

• Aragonees: een Romaanse taal in Aragón die tegenwoordig tussen de 30.000 en 50.000 sprekers heeft.


• Leonees: een Romaanse taal die wordt gesproken in de provincies Salamanca, Zamora, León, Palencia en Valladolid. De UNESCO beschouwt het als ernstig bedreigd.


• Benasques: ook bekend als patués door de sprekers, is een Romaans dialect dat wordt gesproken in de provincie Huesca.


• Bable of Asturisch: een Romaanse taal die wordt gesproken in het Vorstendom Asturië en tussen de 100.000 en 450.000 sprekers heeft. In de scholen in Asturië wordt het Asturisch onderwezen aan kinderen van 6 tot 18 jaar.


• Andalusisch: een taal die voornamelijk wordt gesproken in het zuiden van Spanje, met name in Andalusië, Ceuta, Melilla en Gibraltar. Het heeft gemeenschappelijke kenmerken met taalvariaties die worden gebruikt in Extremadura, Castilla-La Mancha en Murcia.


• Canarisch: een taal die wordt gesproken op de Canarische Eilanden.


• Extremaduurs of Castuo: een inheemse taalvariëteit die wordt gesproken in Extremadura en Salamanca. Het heeft ongeveer 6.000 sprekers. De uitspraak en grammaticale regels vertonen overeenkomsten met het Galicisch, Portugees en Spaans.


• Murciaans: een taalvariëteit die wordt gesproken in de regio Murcia. Het vertoont overeenkomsten met het Andalusisch, Extremaduurs, Aragonees en het Valenciaans in Alicante.


• Romani: Romani is een taalvariëteit die niet geografisch is bepaald, maar wordt gekenmerkt doordat het wordt gesproken door het Roma-volk.


• Cantabrisch: een groep dialecten met ongeveer 3.000 sprekers. In 2009 plaatste de UNESCO het Cantabrisch op de lijst van bedreigde talen.


• Eonaviego (Gallego-Asturisch): heeft ongeveer 45.000 sprekers.


• Fala: een Romaanse taal die wordt gesproken door ongeveer 10.000 mensen in de Jálama-vallei.


• Silbo Gomero: een van de meest opmerkelijke in deze lijst, het is een gefloten taal gebaseerd op non-verbale communicatie. De UNESCO plaatste het in 2009 op de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid.


• Tamazight of Rifijns: Tamazight is de taalvariëteit van het Rifijns die op dit moment wordt gesproken in de autonome stad Melilla. Hoewel het wordt geschat dat ongeveer een miljoen mensen de Berbertaal in het Rif spreken, is het moeilijk om het exacte aantal sprekers van het Rifijns Tamazight te bepalen.

(Bron: SpanjeVandaag 30/05/2023)